AKTYWNE FORMY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU
Jedno z wielu pytań zadanych w czasie przeprowadzonych w połowie 2002 r. ogólnopolskich badań ankietowych wśród 131 powiatów ziemskich (badanie obejmowało powiaty o urbanizacji poniżej 50%) dotyczyło rozeznania, jaką rolę w hierarchii ważności odgrywają poszczególne aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu na terenie danego powiatu.
Raport o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom
W odniesieniu do następnych lat funkcjonowania stref taki raport już nie powstał, wiadomo jedynie z raportów o pomocy publicznej, udzielonej przedsiębiorcom odpowiednio w 1999 i 2000 r. sporządzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jaka była wartość pomocy publicznej udzielonej w strefach w tych latach34. Wartość tej pomocy wynosiła odpowiednio 111,2 min zł w 1999 r. (skorzystało z niej 70 beneficjentów) i 281,61 min zł w roku 2000 (skorzystało z niej 109 beneficjentów)35. Tu należy ponownie zwrócić uwagą na fakt, że wielkość pomocy udzielanej w strefach ze względu na formę, w jakiej ta pomoc jest udzielana, czyli zwolnienia podatkowe, jest niezwykle trudna do oszacowania ex antę. Z tego wynika, że w przypadku SSE bardzo trudno jest określić efektywność udzielanej pomocy publicznej, również z punktu widzenia tworzenia nowych miejsc pracy. Przedsiębiorcy w zezwoleniach zobowiązują się do utworzenia określonej liczby miejsc pracy, ale rzeczą niezwykle trudną do oszacowania jest określenie kosztu utworzenia jednego miejsca pracy w strefie z punktu widzenia budżetu państwa. Wielkość pomocy jest co prawda ograniczona limitami wynikającymi z przepisów ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla
ZRÓŻNICOWANIE PRZESTRZENNE REJESTROWANEGO BEZROBOCIA
Lata 90. są okresem narastających dysproporcji w podaży i popycie na siłą roboczą. Było to wynikiem zmniejszania się zatrudnienia ludności wiejskiej w państwowych przedsiębiorstwach przemysłowych, likwidacji licznych państwowych gospodarstw rolnych, jak również nieopłacalności produkcji rolnej w wielu indywidualnych gospodarstwach rolnych. Jednocześnie następowało powiększanie się populacji ludności w wieku produkcyjnym w wyniku wchodzenia na rynek pracy coraz liczniejszych grup młodzieży.
DEFINICJA MSP CZ. II
Ustawodawca jednocześnie wprost wskazuje, iż średnim przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który spełnia te dwa wymogi i nie jest jednocześnie małym przedsiębiorcą.
Struktura pracujących mieszkańców wsi cz.II
Ludność bezrolna na ogół ma wyższy poziom wykształcenia niż ludność rolnicza, zaś kobiety zarówno w grupie rolniczej, jak i bezrolnej mają wyższy poziom wykształcenia niż mężczyźni (np. wśród ludności bezrolnej prawie 15% kobiet ma wyższe wykształcenie, a wśród mężczyzn tylko 7%). Brak pełnych danych w ujęciu przestrzennych nie pozwala na bliższą analizę tego problemu, jednak można zauważyć, że wyższym poziomem wykształcenia legitymują się osoby mieszkające w strefach podmiejskich, ale będących regionami wiejskimi. Wzrost poziomu wykształcenia ludności wiejskiej powinien stać się jednym z nadrzędnych zadań rozwoju wsi. Niestety, trudna i nierzadko pogarszająca się sytuacja powoduje, że wielu osób nie stać na ponoszenie kosztów związanych z kształceniem. Niski poziom wykształcenia ludności powoduje mniejszą atrakcyjność lokalizacyjną regionu, a więc mniej miejsc pracy i dalszą biedę. Powstaje zamknięty krąg5. Takie regiony nie kreują miejsc pracy, a więc nie tworzą popytu na siłę roboczą. Powoduje to dalszy wzrost bezrobocia, dalsze obniżenie poziomu życia ludności, brak środków na kształcenie, a więc dalszą biedę.
Związek wielkości bezrobocia z istniejącą strukturą zatrudnienia
Najwięcej, bo 38% gmin określono jako jednostki zurbanizowane, ubogie w przemysł (typ E). Są to gminy podmiejskie większych miast oraz gminy z dominacją wysoko wyspecjalizowanych usług (np. obsługi rolnictwa). W okresie transformacji w grupie tej znalazły się gminy, które w 1988 r. należały do typu B. Na skutek nagłego obniżenia zatrudnienia w rolnictwie uspołecznionym na początku lat 90. gminy mieszane „przeszły” w skład jednostek, w których większość ludności zatrudnionej jest w zawodach nierolniczych. Można określić, że jednostki te znajdują się na drodze wielofunkcyjnego rozwoju gminy.
BEZROBOCIE W POLSCE WOBEC MEGATRENDÓW W GOSPODARCE ŚWIATOWEJ
Bezrobocie to obecnie jeden z najbardziej złożonych problemów gospodarczych i społecznych, występujący w skali światowej i lokalnej, choć z różnym natężeniem w poszczególnych krajach. Mniej więcej w połowie lat 90. bezrobocie w świecie osiągnęło najwyższy poziom od czasu wielkiego światowego kryzysu lat 30. Szacuje się, że obecnie w świecie ponad 800 min osób nie ma pracy lub pracuje w niepełnym wymiarze1.
GIMNAZJA WOBEC POTRZEB RYNKU PRACY
Istotną zmianą z punktu widzenia edukacji młodzieży wiejskiej było utworzenie gimnazjów w 1999 r. O kierunkach rozwoju sieci szkół w poszczególnych regionach decydowały różne czynniki, takie jak:
KSZTAŁCENIE USTAWICZNE
System kształcenia ustawicznego składa się w Polsce z dwóch najważniejszych elementów. Pierwszy z nich umożliwia podejmowanie lub kontynuację nauki w szkołach dla dorosłych. Drugi element jest zorientowany na zdobywanie umiejętności zawodowych poprzez różnego rodzaju kursy i szkolenia, w tym także osób bezrobotnych. Nie dysponujemy danymi, ujmującymi łącznie oba nurty kształcenia. Znamy jedynie statystyki dotyczące kształcenia w szkołach dla dorosłych.
BEZROBOCIE W REGIONACH WIEJSKICH
Analizując wielkość zatrudnienia na wiejskim rynku pracy zauważalne są pewne wahania, jeśli chodzi o liczbę pracujących. Jest to związane z aktualną sytuacją na rynku pracy. Tak jak na początku lat 90. odnotowano wzrost liczby pracujących, tak ostatnie lata charakteryzujące się pogarszającą się sytuacją na rynku pracy znalazły swoje odbicie w spadku zatrudnienia i wyraźnym wzroście bezrobocia. Zmniejszenie liczby pracujących wystąpiło wśród wszystkich mieszkańców wsi, niezależnie od związków z gospodarstwem rolnym. Tylko w ciągu jednego roku, tzn. w 2001, liczba pracujących mieszkańców wsi w grupie bezrolnej ludności zmniejszyła się o 104 tys. osób (tj. o 5,7%), zaś w przypadku ludności rolniczej o 87 tys. osób (tj. o 2,3%). Szczególne silne były spadki liczby pracujących w grupie mężczyzn niezwiązanych z rolnictwem (93 tys.). Było to wynikiem pogarszającej się sytuacji ekonomicznej, likwidacją wielu przedsiębiorstw i redukcją zatrudnienia. Tempo spadku w ujęciu przestrzennym było uzależnione od potencjału gospodarczego regionu i kondycji finansowej firm. Przejawiło się to we wzroście bezrobocia i szczególnie pogorszyło sytuację w regionach wysokiego, długotrwałego bezrobocia.