POMOC PUBLICZNA
Program nie jest aktem normatywnym, lecz jedynie programem wydawania środków publicznych w ramach istniejących możliwości. Pomoc publiczna ma być udzielana przez specjalne fundusze, które będą zawierać umowy cywilnoprawne w celu udzielenia wsparcia przedsiębiorcy. Program zakłada wykorzystanie środków już przeznaczonych na wspieranie MSP, a także dofinansowanie ze środków funduszu stabilizacyjnego, Państwowej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Banku Gospodarstwa Krajowego. Fundusz stabilizacyjny ma wynieść 70 min zł, tzw. resz- tówka Skarbu Państwa (mniejszościowe pakiety akcji i udziałów) – 200 min zł oraz dotacja budżetowa w wysokości około 100 min zł. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej system zostanie zasilony środkami z funduszy strukturalnych w wysokości ok. 750 min zł. Wydaje się, że kwoty wymienione w programie nie są realne do osiągnięcia. W szczególności utworzenie specjalnego funduszu będzie się odbywać kosztem budżetu. Sprzedaż akcji/udzialów dokonać się ma poprzez prywatyzację, ale nie wydaje się realne, iż wolą polityczną środki te będą przeznaczone właśnie na ten program. Podobnie dotacja budżetowa rodzi te same obawy. W końcu założenie, iż większość środków uda się uzyskać z środków strukturalnych Unii, również nie jest dobrym założeniem podstaw finansowania programu.
PODSTAWA PRZYZNAWANIA POMOCY CZ. II
Jeden z projektów wchodzących w skład ww. pakietu antykryzysowego został już uchwalony przez Sejm i wszedł w życie 30 września 2002 r. Chodzi mianowicie o ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców12. Pozwala ona składać wnioski o rozpoczęcie postępowania restrukturyzacyjnego. Restrukturyzacji podlegają znane na dzień 30 czerwca 2002 r. zaległości z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, podatków zniesionych, wpłat z zysku, należności celnych. Postępowanie restrukturyzacyjne wszczynane jest wyłącznie na wniosek przedsiębiorcy złożony w terminie 45 dni od daty wejścia w życie ustawy, tj. od dnia 1 października 2002 r. do dnia 15 listopada 2002 r. włącznie.
PODSTAWA PRZYZNAWANIA POMOCY
W przepisach ustawy Prawo działalności gospodarczej znajduje się ogólna deklaracja działania państwa, które ma zmierzać do wspierania rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości. Stosownie do treści art. 53 p.d.g. państwo stwarza, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki do funkcjonowania i rozwoju małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności poprzez:
REALIZACJA POLITYKI PRZYZNAWANIA POMOCY PUBLICZNEJ
Państwo może realizować swoją politykę przyznawania pomocy publicznej korzystając z następujących wyłączeń wskazanych w ustawie:
WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI UDZIELANIA POMOCY PUBLICZNEJ MSP CZ. II
Opinia jest elementem procesu przyznawania pomocy publicznej i pozwala na ocenę jej zgodności z przepisami ex antę, a więc jeszcze przed jej przyznaniem. Prezes powinien wydać opinię w ciągu 60 dni, a w przypadku pomocy w formie poręczeń lub gwarancji oraz programów pomocowych w terminie nie dłuższym niż 30 dni (art. 24 ust. 2 oraz 25 ust. 3 i 4 ustawy). Pomoc nie może być przyznana do czasu wydania opinii o zgodności lub upływu terminu do jej wydania, z wyjątkiem przypadku, gdy projekt decyzji lub umowy będącej podstawą udzielenia pomocy, nie podlegał obowiązkowi opiniowania (art. 30 ustawy).
WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI UDZIELANIA POMOCY PUBLICZNEJ MSP
Pomoc publiczna dla MSP jest udzielana przez różne instytucje. Podmioty te przede wszystkim winny stosować się do przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców9 (dalej zwana ustawą). Ustawa jest najważniejszym aktem prawnym regulującym dopuszczalność udzielania pomocy publicznej. Wprowadzono w niej generalny zakaz przyznawania wsparcia przedsiębiorcom oraz określono wiele przypadków, w których pomoc jest po spełnieniu wielu warunków dopuszczalna. Generalnie ustawa jest skonstruowana w sposób niezwykle chaotyczny, co utrudnia jej stosowanie.
DEFINICJA MSP CZ. III
Ustawa wprowadza dwa warunki pozwalające uznać przedsiębiorcę za MSP. Pierwszy jest uzależniony od liczby pracowników zatrudnionych u danego przedsiębiorcy. Mowa zatem o osobach zatrudnionych u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Brak wskazania, kogo należy rozumieć za pracownika, pozwala w tym wypadku na posiłkowe zastosowanie przepisów Kodeksu pracy. Ustawodawca odnosi się do poprzedniego roku obrachunkowego. Również w tym przypadku zachodzi potrzeba odwołania się do innego aktu prawnego, w którym określa się, co rozumie się poprzez rok obrotowy, czyli rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych, pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany również do celów podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa statut lub umowa, na podstawie której utworzono jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres połączyć z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy (podstawa prawna – Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości8). Ustawa p.d.g. wyjaśnia w jaki sposób określać tę wielkość w przypadku podmiotów nowo założonych. W przypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, jego przewidywany roczny przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także przewidywane średnioroczne zatrudnienie, oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres, udokumentowany przez przedsiębiorcę. Dodatkowo, jeżeli z przyczyn od siebie niezależnych przedsiębiorca nie może przedstawić dokumentów świadczących, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 54 ust. 2 albo w art. 55 ust. 2, przedsiębiorca może złożyć oświadczenie na piśmie, które zastępuje dokumenty poświadczające spełnienie tych warunków.
Bezrobocie jest efektem braku popytu na pracę
Ten zaś jest uzależniony od wielu czynników, jednak w obecnych warunkach gospodarczych regionu istotne są zmiany w strukturze zatrudnienia. Badanie struktury zatrudnienia wykazało, że:
WPŁYW STRUKTURY ZATRUDNIENIA PRZED TRANSFORMACJĄ USTROJOWĄ NA BEZROBOCIE CZ. III
W celu zbadania, czy istnieje związek między typem gminy ze względu na strukturę zatrudnienia w 1988 r. a bezrobociem rejestrowanym wśród ludności związanej z rolnictwem indywidualnym w 1996 r. zastosowano test niezależności4 X2. Empiryczna wartość tego test dla klasyfikacji gmin pod względem ich typów i poziomu bezrobocia wyniosła 51,08. Pozwoliło to odrzucić hipotezę o niezależności już na poziomie istotności 0,0001, co świadczy o istotnej statystycznie zależności zmiennych, według których dokonano podziału gmin. Wnioskujemy więc, że istnieje dowód zależności natężenia bezrobocia w gminie wśród ludności związanej z rolnictwem indywidualnym w 1996 r. od struktury zatrudnienia w gminie przed transformacją społeczno-gospodarczą. Siła tego związku jest dość duża, o czym świadczy wartość skorygowanego współczynnika kontyngencji: 0,64 (skorygowany współczynnik kontyngencji przyjmuje wartości z przedziału (0,1) i informuje o sile zależności. Charakter gospodarki w gminach w 1988 r., przejawiający się w struktu-
Test x2 służy do sprawdzenia, czy zmienne, według których dokonano podziału zbiorowości statystycznej, są niezależne. Hipoteza zerowa, którą w tym przypadku weryfikujemy, brzmi: N – elementowa próba losowa pochodzi z takiej zbiorowości generalnej, w których występuje stochastyczna niezależność zmiennych losowych. Hipotezę zerową odrzucamy, gdy tzw. teoretyczna wartość statystyki %2 jest mniejsza od empirycznej wartości statystyki x2> wyznaczanej według odpowiedniego wzoru. Teoretyczną wartość statystyki odczytujemy z tablic rozkładu wartości krytycznych tego testu. rze zatrudnienia, w dużym stopniu wpłynął na zróżnicowanie gmin pod względem natężenia bezrobocia wśród ludności związanej z rolnictwem indywidualnym w 1996 r.
Bardzo często w analizie rynków pracy stosuje się grupowanie oparte na strukturze zatrudnienia ze względu na działy gospodarki: usługi, przemysł i rolnictwo. Warto jednak – w celu uwzględnienia specyfiki obszaru obecnego woj. zachodniopomorskiego – wyodrębnić gminy o dużej roli rolnictwa uspołecznionego.
WPŁYW STRUKTURY ZATRUDNIENIA PRZED TRANSFORMACJĄ USTROJOWĄ NA BEZROBOCIE CZ. II
Według tej metody wynika, że gminy województwa zachodniopomorskiego w 1988 r. miały charakter jednostek mieszanych z tendencją do rolniczego. Podczas typizacji największa grupa gmin skoncentrowała się w typie mieszanym (typ B), aż 63%. Trudno jest w nich zdecydować, która gałąź gospodarki narodowej dominuje w strukturze zatrudnienia są tu więc gminy z przewagą zatrudnienia w rolnictwie i mniejszym udziałem zatrudnienia w przemyśle i usługach.
Około 1/5 ogółu stanowią gminy rolnicze (typ z\), czyli o dużym zatrudnieniu w rolnictwie. Jednak w tej typologii nie jesteśmy w stanie określić, czy zatrudnienie to dotyczy gospodarki uspołecznionej, czy też nieuspołecznionej.
Grupę 13% stanowią gminy zurbanizowane, ubogie w przemysł (typ L), znajdujące się przeważnie na obrzeżach większych jednostek osadniczych, będące ich „sypialniami” łub gminy z dominacją wysoko wyspecjalizowanych usług (np. gminy turystyczne). Klasycznym przykładem są tu gminy Dobra Szczecińska, Manowo, Kołobrzeg, Mielno, Rewal czy Międzyzdroje.
Tylko z dwóch jednostek – gminy Dziwnów i Tuczno – został utworzony typ gmin centralnych (typ H), w których zatrudnienie ludność wiejska znajduje wyłącznie w usługach oraz częściowo w przemyśle. Kolejne dwie jednostki – Police i Gryfino, zakwalifikowane zostały do typu gmin zurbanizowanych z przemysłem (typ D). Są to gminy o wysokim stopniu rozwoju ekonomicznego, a w ich zatrudnieniu również dominuje przemysł i usługi (głównie wysoko wyspecjalizowane, tzw. technopolie). W województwie w 1988 r. nie wyznaczono gmin: typu C, typu F i typu G.